Εισαγωγή
Οι σαρανταποδαρούσες (Chilopoda) καλούνται έτσι εξαιτίας των πολλών ζευγών ποδών. Παρόλο που είναι αρπαχτικά άλλων εντόμων και επομένως ωφέλιμα, θεωρούνται συχνά ενοχλητικές. Πολλά είδη επιφέρουν οδυνηρά τσιμπήματα, ωστόσο δεν είναι επικίνδυνα. Κάποια είδη μπορούν να τραφούν με φυτικά υπολείμματα και είναι σαπρογάγα.
Αναγνώριση
Οι σαρανταποδαρούσες ανήκουν στην κλάση χειλόποδα. Τα ενήλικα έχουν μήκος 4 cm και μπορούν να φτάσουν και τα 15 cm. Είναι επιμήκη και πεπλατυσμένα αρθρόποδα. Το χρώμα τους ποικίλει από ελαφρώς κίτρινο μέχρι σκοτεινό καστανό. Το πρώτο ζεύγος ποδιών είναι τροποποιημένες σιαγόνες, ικανές να εκκρίνουν δηλητηριώδη τοξίνη κατά το δάγκωμα.
Αντιπροσωπευτικά Είδη
Το συνηθέστερο είδος, που αποτελεί οικιακό παράσιτο, είναι το Scutigera coleoptrata και φτάνει τα 38 mm. Το χρώμα του είναι ελαφρώς γκρι κίτρινο και στη ράχη του φέρει τρεις επιμήκεις σκούρου χρώματος λωρίδες.
Βιολογία
Τα χειλόποδα, διαχειμάζουν στους εξωτερικούς χώρους σε προστατευμένα σημεία. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού αποθέτουν τα ωά τους στο χώμα. Με τις σιαγόνες τους επιφέρουν θανατηφόρα τσιμπήματα στα θηράματά τους. Ο θάνατος οφείλεται στην έκχυση τοξίνης. Μερικά είδη είναι επικίνδυνα και για τον άνθρωπο εξαιτίας των τσιμπημάτων, τα οποία εξελίσσονται σε οίδημα και είναι επώδυνα. Κάποια είδη ζουν μέχρι και πέντε έτη.
Συνήθειες
Τα χειλόποδα συναντώνται σε περιοχές με αρκετή υγρασία, όπως σωρούς ξύλου και φυτικών υπολειμμάτων σε αποσύνθεση, κάτω από πέτρες και άλλου είδους οργανικών υλών. Τα περισσότερα είναι νυχτόβια.
Περιστασιακά, εισβάλλουν σε κτίρια και οικίες, όπου επιβιώνουν συλλαμβάνοντας μύγες και αράχνες. Συναντώνται κυρίως σε υπόγεια με υγρασία, τουαλέτες, υγρές ντουλάπες και αρδευόμενες γλάστρες.
Αντιμετώπιση-Απεντόμωση
Το βασικό στην καταπολέμηση είναι ο περιορισμός της υγρασίαςστους χώρους που βρίσκουν καταφύγιο οι σαρανταποδαρούσες. Συστήνεται η απομάκρυνση φυτικών υπολειμμάτων, ξύλων και σωρών από πέτρες εξωτερικά. Εσωτερικά, είναι δυνατή η μηχανική αφαίρεση με χρήση ηλεκτρικής σκούπας.
Ενδείκνυται η απεντόμωση των χώρων και η εφαρμογή κατάλληλων υπολειμματικών εντομοκτόνων, εγκεκριμένων για κατοικημένους χώρους. Η καταπολέμηση αρθροπόδων που αποτελούν θηράματα μπορεί να μειώσει την ελκυστικότητα των κτιρίων, δεδομένου ότι θα μειώσει τη διαθέσιμη τροφή. Οι σαρανταποδαρούσες δεν μεταφέρουν μικρόβια, συνεπώς δεν απαιτείται απολύμανση (μικροβιοκτονία) στους χώρους.
